STEM và STEAM khác nhau như thế nào? Hiểu để chọn đúng
Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, nhiều phụ huynh băn khoăn: STEM và STEAM khác nhau như thế nào? Hai mô hình giáo dục này đều nhấn mạnh việc tích hợp các môn học, nhưng mỗi phương pháp có những đặc điểm riêng biệt. Hiểu rõ sự khác biệt này sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn phù hợp nhất cho con em mình. Hãy cùng Vietschool tìm hiểu chi tiết qua nội dung dưới đây nhé!
1. STEM và STEAM là gì?
STEM và STEAM đang trở thành xu hướng giáo dục được nhiều trường học trong và ngoài nước áp dụng. STEM là từ viết tắt của bốn lĩnh vực cốt lõi: Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Mathematics (Toán học). Đây là mô hình giáo dục tích hợp nhằm phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề một cách có hệ thống.
Trong khi đó, STEAM chính là sự phát triển và mở rộng của STEM, với công thức đơn giản: STEAM = STEM + A (Arts – Nghệ thuật). Yếu tố “A” được bổ sung không chỉ đơn thuần là một môn học, mà đại diện cho cả một vùng trời sáng tạo bao gồm: nghệ thuật thị giác, âm nhạc, kịch nghệ, tư duy thiết kế và ngôn ngữ, nhân văn học.
Phương pháp STEM và STEAM không giống với việc học các môn học riêng lẻ theo cách truyền thống. Thay vào đó, đây là phương pháp giáo dục hiện đại, hướng đến mục tiêu cung cấp cho người học các kiến thức và kỹ năng, khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức đa ngành để giải quyết các vấn đề thực tế.
Tầm quan trọng của mô hình giáo dục STEM và STEAM được thể hiện qua việc chuẩn bị cho học sinh những kỹ năng thiết yếu của công dân thế kỷ 21. Thay vì học thuộc lòng kiến thức một cách máy móc, học sinh được khuyến khích tư duy phản biện, làm việc nhóm và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống.
Qua đó có thể thấy rằng, sự khác biệt giữa STEM và STEAM cốt lõi nằm ở việc STEAM tích hợp thêm yếu tố nghệ thuật, giúp cân bằng giữa tư duy logic và khả năng sáng tạo. Để hiểu rõ hơn, mời quý phụ huynh cùng theo dõi nội dung tiếp theo!
2. STEM và STEAM khác nhau như thế nào?
Mặc dù STEM và STEAM đều là những phương pháp giáo dục liên ngành hiện đại, được ứng dụng phổ biến trong các trường học, nhưng sự khác nhau giữa STEM và STEAM được thể hiện rõ qua nhiều khía cạnh quan trọng. Cả hai phương pháp này đều tập trung vào việc cung cấp kiến thức, kỹ năng và khả năng tư duy sáng tạo để giải quyết vấn đề cần thiết trong cuộc sống thực tế.
Điểm giống nhau cơ bản của giáo dục STEM và STEAM nằm ở tính liên ngành và phương pháp học tập tích cực. Cả hai mô hình đều khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức đa lĩnh vực, tư duy phản biện và làm việc nhóm để giải quyết các vấn đề thực tế.
Tuy nhiên, STEM khác STEAM như thế nào? Sự khác biệt cốt lõi được thể hiện qua những đặc điểm riêng biệt sau đây.
| Tiêu chí | STEAM | STEM |
| Phạm vi lĩnh vực | Tập trung chủ yếu vào 5 lĩnh vực:
S – Science (Khoa học) T – Technology (Công nghệ) E – Engineering (Kỹ thuật) A – Art (Nghệ thuật) M – Mathematics (Toán học) |
Tập trung vào 4 lĩnh vực chính:
S – Science (Khoa học) T – Technology (Công nghệ) E – Engineering (Kỹ thuật) M – Mathematics (Toán học) |
| Hướng tiếp cận | Nhấn mạnh sự sáng tạo, khám phá thông qua cách kết hợp tư duy khoa học và tư duy nghệ thuật. | Tập trung giải quyết vấn đề bằng tư duy khoa học và phân tích tình huống. |
| Mục đích | Tập trung giúp học sinh trở thành những người sáng tạo, có khả năng giải quyết các vấn đề phức tạp trên thực tế bằng cách kết hợp các kỹ năng về nghệ thuật và khoa học. | Tập trung chuẩn bị cho học sinh các công việc liên quan đến 4 lĩnh vực: khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học trong tương lai. |
| Phương pháp giảng dạy | Áp dụng phương pháp học tập tích cực, giúp học sinh khám phá và tìm hiểu các khía cạnh khác nhau của vấn đề được đưa ra trong thực tế thông qua các yếu tố đặc trưng:
|
STEM sử dụng dạy học tích hợp, học qua thí nghiệm, mô hình, dự án và các bài toán thực tế. |
| Kỹ năng phát triển trọng tâm | – Sáng tạo, đổi mới.
– Tư duy phản biện và giải quyết vấn đề. – Kỹ năng giao tiếp và hợp tác, làm việc nhóm. – Linh hoạt và thích ứng. – Các kỹ năng xã hội. |
– Khả năng suy luận.
– Khả năng quy nạp. – Tư duy nhạy bén, logic. – Tư duy giải quyết vấn đề. – Giải quyết vấn đề theo quy trình kỹ thuật. – Phân tích dữ liệu. – Lập trình / công nghệ. – Mô hình hóa toán học. |
| Hiệu quả | Giúp học sinh học sâu hơn ở các lĩnh vực khác nhau, có tính tích hợp tốt hơn. Đồng thời giúp các em học tập một cách vui vẻ và hào hứng. | Giúp học sinh trở nên tự chủ và giải quyết vấn đề tốt hơn với tư duy logic và phát triển. |
Bảng so sánh STEM và STEAM trên cho thấy điểm khác biệt cốt lõi nằm ở việc STEAM tích hợp yếu tố nghệ thuật, giúp cân bằng giữa tư duy logic và khả năng sáng tạo. Hơn nữa, khác biệt giữa STEM và STEAM còn được thể hiện rõ ở phương pháp tiếp cận: STEAM nhấn mạnh vào sự sáng tạo và khám phá bằng cách kết hợp tư duy nghệ thuật và tư duy khoa học. Trong khi STEM chú trọng tư duy khoa học, phân tích dữ liệu và giải quyết vấn đề thực tế thông qua mô hình giáo dục tích hợp liên môn.
Sự khác biệt mô hình giáo dục STEM và STEAM này tạo ra hai hướng phát triển bổ trợ nhau: STEM xây dựng nền tảng vững chắc, STEAM nuôi dưỡng khả năng ứng dụng sáng tạo. Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam hiện tại, việc hiểu rõ “STEM và STEAM có gì khác nhau” sẽ giúp phụ huynh đưa ra lựa chọn phù hợp với định hướng phát triển của con em mình.
3. Ưu điểm của phương pháp giáo dục STEM và STEAM
Ưu điểm của giáo dục STEM và STEAM được thể hiện rõ qua khả năng phát triển toàn diện các kỹ năng cần thiết cho học sinh trong thời đại số. Mỗi phương pháp mang lại những giá trị riêng biệt, góp phần xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai của trẻ em.
3.1. Ưu điểm của phương pháp STEAM
Phương pháp STEAM mang lại những lợi ích vượt trội trong việc phát triển toàn diện tư duy sáng tạo và kỹ năng xã hội của học sinh thông qua sự tích hợp nghệ thuật.
#1. Bứt phá khả năng sáng tạo đa chiều
STEAM trang bị cho học sinh kiến thức tổng quát của 5 lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Nghệ thuật và Toán học. Thông qua đó học sinh có sự hiểu biết đa chiều dựa trên sự kết hợp giữa lý thuyết, thực hành và trải nghiệm thực tế. Với tư duy logic và tư duy sáng tạo, học sinh không chỉ học cách giải quyết vấn đề mà còn biết cách tạo ra những ý tưởng mới mẻ, bất ngờ.
#2. Phát triển kỹ năng làm việc nhóm hiệu quả
Phương pháp STEAM khuyến khích học sinh học tập theo chủ đề, thảo luận và làm việc nhóm. Các em học cách thảo luận, chia sẻ ý kiến và làm việc nhóm một cách chủ động, tích cực. Điều này giúp phát triển kỹ năng giao tiếp, khả năng lắng nghe và tôn trọng quan điểm khác nhau.
Không chỉ vậy, STEAM còn giúp trẻ nâng cao khả năng chủ động, tính hòa đồng cũng như sự độc lập, sáng tạo của mình. Đây đều là những kỹ năng và phẩm chất quý báu trong môi trường làm việc tương lai.
#3. Chủ động chịu trách nhiệm và giải quyết vấn đề
STEAM tạo điều kiện cho trẻ được trải nghiệm, tìm tòi, sáng tạo và tự giải quyết vấn đề. Thông qua các dự án thực tế, học sinh được thử nghiệm, phân tích, đánh giá kết quả và rút ra bài học. Điều này giúp các em hình thành tư duy giải quyết vấn đề và tinh thần chịu trách nhiệm với sản phẩm của mình.
#4. Tạo thêm cơ hội việc làm trong tương lai
Giáo dục STEAM giúp trẻ tiếp cận với khoa học, kỹ thuật, công nghệ từ sớm. Các em được rèn luyện kỹ năng cần thiết để chủ động, độc lập trong tương lai. Từ đó tạo thêm nhiều cơ hội việc làm và khả năng hội nhập cho các em sau này.
3.2. Ưu điểm của phương pháp STEM
Giáo dục STEM tập trung xây dựng nền tảng tư duy logic vững chắc, giúp học sinh phát triển khả năng giải quyết vấn đề một cách có hệ thống và khoa học.
#1. Giáo dục kiến thức tích hợp chuyên sâu
Khác với phương pháp truyền thống, giáo dục STEM truyền đạt kiến thức đan xen, kết hợp giữa lý thuyết – thực hành và thực tế của 4 lĩnh vực: Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học. Điều này giúp học sinh không còn cảm thấy nhàm chán với lý thuyết, trang bị khả năng vận dụng linh hoạt kiến thức vào đời sống.
#2. Rèn luyện khả năng tự giải quyết vấn đề logic
Phương pháp STEM đề cao sự vận dụng tri thức và hành động thực tế giúp học sinh tự giải quyết các vấn đề, tình huống phát sinh trong cuộc sống. STEM không yêu cầu học sinh làm theo những bước mẫu cứng nhắc, mà khuyến khích tự tìm cách tiếp cận và sáng tạo giải pháp, kiểm chứng kết quả bằng cách liên kết kiến thức các môn học có liên quan.
#3. Khuyến khích tinh thần sáng tạo khoa học
STEM hay STEAM đều không yêu cầu người học phải học theo các bước mà hướng trẻ cách tự sáng tạo để tìm đáp án. Trẻ cần tự mình tìm ra phương pháp học phù hợp, để phát huy tinh thần sáng tạo, chủ động mở rộng kiến thức mà thầy cô đã truyền đạt.
Giáo dục STEM và STEAM đều mang lại những lợi ích to lớn trong việc phát triển toàn diện các kỹ năng của học sinh. Triết lý của mô hình giáo dục STEM và STEAM đều hướng đến việc chuẩn bị cho trẻ những năng lực cần thiết của thế kỷ 21, giúp các em trở thành những công dân tích cực, có khả năng thích nghi và đóng góp cho sự phát triển của xã hội.
4. Nhược điểm của STEM và STEAM
Mặc dù giáo dục STEM và STEAM mang lại nhiều lợi ích to lớn cho sự phát triển toàn diện của học sinh, nhưng trong quá trình triển khai thực tế, cả hai phương pháp này cũng tồn tại những thách thức và hạn chế nhất định mà các nhà giáo dục và phụ huynh cần hiểu rõ để có những điều chỉnh phù hợp.
4.1. Nhược điểm của phương pháp STEAM
Bên cạnh nhiều ưu điểm nổi bật, STEAM cũng có những nhược điểm cần được xem xét kỹ lưỡng trước khi triển khai:
- Chi phí đầu tư ban đầu cao: Để kiến tạo môi trường giáo dục chuẩn STEAM yêu cầu các trường phải đầu tư chi phí lớn về cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại. Bên cạnh đó các giáo viên giảng dạy cũng cần được đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn để đáp ứng yêu cầu của phương pháp này.
- Cần được áp dụng sớm từ cấp tiểu học: Phương pháp STEAM để đạt được hiệu quả cần được đưa vào giảng dạy từ cấp tiểu học. Hiện nay hầu hết chương trình được đưa vào giảng dạy từ cấp trung học cơ sở, như vậy là quá muộn so với tiêu chuẩn quốc tế.
- Tiêu chuẩn đánh giá của STEAM không rõ ràng: Trong phương pháp STEAM không có quy định rõ ràng về các tiêu chuẩn như tiêu chuẩn giáo viên, tiêu chuẩn trang thiết bị, kiến thức kỹ năng trang bị cho học sinh… Từ đó dẫn đến tình trạng không đồng bộ và thống nhất giữa các đơn vị đào tạo.
4.2. Nhược điểm của phương pháp STEM
Mặc dù STEM mang đến nhiều lợi ích cho người học, tuy nhiên phương pháp vẫn tồn tại những điểm yếu cần khắc phục:
- Thách thức với học sinh: Nếu tiếp cận STEM muộn, học sinh khó phát triển năng khiếu, các kỹ năng hay tư duy sáng tạo. Vì vậy phụ huynh nên tạo điều kiện cho trẻ học tập với phương pháp tích hợp liên môn này từ sớm. Hiện nay có nhiều trường quốc tế đã áp dụng phương pháp STEM từ cấp mầm non, tạo điều kiện cho trẻ sớm làm quen, hứng thú và phát triển toàn diện.
- Yêu cầu đầu tư: Phương pháp giáo dục STEM được đánh giá cao về hiệu quả nhưng yêu cầu khá khắt khe về điều kiện cơ sở vật chất cũng như trình độ giáo viên. Do đó, giáo dục STEM được áp dụng chủ yếu tại các trường tư thục chất lượng cao hay trường quốc tế.
Để khắc phục những hạn chế này, các trường học cần có kế hoạch đầu tư từng bước, đào tạo đội ngũ giáo viên chuyên nghiệp và xây dựng tiêu chuẩn cũng như chương trình phù hợp với điều kiện thực tế của từng cơ sở giáo dục.
5. Khi nào nên áp dụng STEAM và STEM?
Hai phương pháp giáo dục STEAM và STEM đang được đánh giá cao và áp dụng rộng rãi tại nhiều trường học ở Việt Nam, từ các cơ sở giáo dục công lập đến tư thục. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh vẫn băn khoăn khi nào nên áp dụng để phát huy tính hiệu quả của phương pháp cho con em mình.
Theo khuyến nghị của các chuyên gia giáo dục, thời điểm vàng để bắt đầu với giáo dục STEM và STEAM là từ giai đoạn mầm non và tiểu học, khi trẻ có khả năng tiếp thu tự nhiên và sự tò mò học hỏi cao nhất. Tại độ tuổi này, việc tiếp cận STEM hay STEAM sớm giúp trẻ xây dựng nền tảng tư duy sáng tạo và khả năng liên kết kiến thức đa lĩnh vực.
Mô hình giáo dục STEM và STEAM hiện đang được triển khai thông qua nhiều hình thức linh hoạt trong môi trường học đường. Các hoạt động ngoại khóa như câu lạc bộ hay hoạt động trải nghiệm đang trở thành cầu nối hiệu quả. Bên cạnh đó, việc tích hợp vào chương trình chính khóa thông qua các dự án, cuộc thi sáng tạo và workshop thực hành cũng mang lại kết quả tích cực.
Tại Vietschool, chúng tôi đã triển khai chương trình STEAM một cách bài bản từ bậc mầm non đến trung học cơ sở. Học sinh Vietschool được tiếp cận với khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học thông qua các dự án thực tế, giúp các em phát triển toàn diện cả tư duy logic lẫn khả năng sáng tạo. Phương pháp này không chỉ giúp các em phát triển không chỉ tư duy logic mà còn nuôi dưỡng khả năng sáng tạo, giao tiếp và làm việc nhóm – những kỹ năng thiết yếu cho thế kỷ 21.
Đặc biệt, Trường liên cấp Vietschool đã đầu tư xây dựng phòng học chuyên dụng, trang bị thiết bị hiện đại, chương trình bản quyền từ Lego Education và đào tạo đội ngũ giáo chuyên nghiệp đáp ứng các chuẩn quốc tế về STEAM, tạo ra môi trường học tập khuyến khích trẻ khám phá và sáng tạo. Điều này giúp các em học sinh Vietschool được trải nghiệm qua các dự án thực tế, kết hợp lý thuyết và thực hành để ứng dụng và giải quyết các vấn đề thực tế trong cuộc sống hiện đại. Phụ huynh quan tâm đến chương trình giáo dục STEAM của Vietschool có thể tìm hiểu thông tin chi tiết TẠI ĐÂY.
Qua những phân tích chi tiết, “STEM và STEAM khác nhau như thế nào” đã được làm rõ thông qua các nhiều khía cạnh khác nhau. Cả hai phương pháp đều đóng góp quan trọng trong việc chuẩn bị cho trẻ em những kỹ năng cần thiết của công dân thế kỷ 21. Tại Vietschool, chúng tôi ứng dụng mô hình giáo dục STEAM, giúp học sinh phát triển cân bằng giữa kiến thức và kỹ năng sống. Để tìm hiểu thêm về chương trình giáo dục tại Vietschool, liên hệ ngay qua hotline 0915.987.320 | 091.318.4451 hoặc email lienhe.vs1@vietschool.edu.vn.
